آموزش انسانی

فصل هشتم کتاب راهنمای «انجمن جهانی حمایت از حیوانات» به آموزش انسانی اختصاص دارد.

آموزش انسانی، فرصتی یکسان برای کودکان و بزرگسالان فراهم می سازد تا احساس مسئولیت و شگفتی خود را نسبت طبیعت، محیط اطرافشان، و حیواناتی که این محیط را با آنها سهیم هستند، توسعه دهند.

1ـ مقدمه

2ـ اهداف آموزش انسانی

3ـ زنجیرۀ خشونت

4ـ آموزش انسانی در برنامه های درسی همگانی

5ـ ارائۀ آموزش انسانی

     الف ـ ابزارهای آموزش

     ب ـ تربیت معلم

     پ ـ آموزش برای مشاغل مربوط به حیوانات

     ت ـ آموزش انسانی غیررسمی

مقدمه

آموزش انسانی فرایندی است که درک «نیاز به دلسوزی و احترام» نسبت به مردم، حیوانات و محیط زیست را ترغیب می کند و وابستگی متقابل همۀ موجودات زنده را به رسمیت می شناسد.

آموزش انسانی رشته ای گسترده است که همۀ اشکال آموزش، درمورد عدالت اجتماعی و شهروندی، مسائل مربوط به محیط زیست، و رفاه حیوانات ومراقبت از آنها را در بر می گیرد. ویژگی آموزش انسانی در این است که وابستگی متقابل همۀ موجودات زنده را به رسمیت می شناسد. از طریق آموزش انسانی، روی نگرش ها  و مهارت های تفکر انتقادی کار می شود تا مهربان تر و محترم تر شوند. آموزش انسانی فرصتی یکسان برای کودکان و بزرگسالان فراهم می سازد تا احساس مسئولیت و شگفتی خویش را نسبت به طبیعت، محیط اطرافشان، و حیواناتی که این محیط را با آنها سهیم هستند، توسعه دهند.

آموزش انسانی تنها شامل مراقبت از حیوانات ـ چگونگی رفتار با حیوانات همدم، تمیز نگه داشتن آنها، دور نگه داشتن آنها از انگل ها و بیماری ها وجلوگیری از تولید مثل های ناخواسته و غیره نیست، بلکه در رابطه با جنبه های احساسی، عاطفی و هوش حیوانات نیز اطلاعات لازم را در اختیار ما قرار می دهد و حتی بیشتر از آن: بوسیلۀ درس ها و فعالیت هایی که با دقت طراحی  شده اند، به کودکان احساس همدلی را یاد می دهد؛ همانطور که حیوانات احتمالاً احساس می کنند. تمامی این روند ایجاد همدلی، در جامعه تأثیر مثبت دارد زیرا دلسوزی به مردم و محیط زیست و همچنین حیوانات گسترش را می دهد.

2 ـ اهداف آموزش انسانی

هدف از تعلیم و تربیت انسان، آگاهی دادن نسبت به طیف گسترده ای از نگرانی هاست تا از طریق این آگاهی، حس همدلی و مهربانی، مسئولیت و عدالتخواهی را ترویج دهیم. هدف نهایی، به وجود آوردن جامعه ای با ملاحظه و مسئول است. آموزش ابزاری برای آشنایی کودکان با احساسات و واکنش حیوانات و همچنین پیوند دادن آن به درک مسائل زیست محیطی و اکوسیستم ها می باشد. آموزش انسانی به رشد نگرش و مهارت های تفکر انتقادی در کودکان کمک می کند تا دلسوزتر و محترم تر شوند.

آموزش انسانی درباره موارد زیر است:

• ارائۀ اطلاعات دقیق و درست
• تشویق سه اصلی که به  3Cs  معروف هستند:

     کنجکاوی Curiosity، خلاقیتCreativity،  تفکر نقادانه  Critical thinking

• القای سه R: احترام Respect، تقدیسReverence، مسئولیت Responsibility.
• پیشنهاد کردن گزینه های مثبت

آموزش انسانی به کودکان این قدرت را می دهد که به عنوان شهروندان مسئول دنیا، تصمیم گیری کنند و دست به اقدام بزنند تا به این سیاره، مردم و حیوانات به روشی مناسب و معقول کمک کنند. سرانجام این که تعلیم و تربیت انسانی، نیروی مثبتی در کلاس است که هم آموزگار و هم دانش آموز از آن الهام می گیرند تا به اموری که دنیا را بهتر می کنند، بیشتر بپردازند.

3 ـ زنجیرۀ خشونت

بعضی از مردم فکر می کنند وقتی جوان ترها دست به آزار و اذیت حیوانات می زنند، این هم مرحله ای از زندگیست که از آن عبور می کنند. اما جوانانی که نسبت به حیوانات خشن هستند به ندرت همان جا متوقف می شوند. اعمال خشونت آمیز نسبت به حیوانات مدت هاست که از نشانه های گرایشات روانی خطرناک محسوب می شود. برای مثال، آلبرت دسالوُو، قاتل خفه کنندۀ بدنام و معروف بوستون، سگ ها و گربه ها را درون جعبه هایی زندانی می کرد و سپس جعبه ها را با تیرکمان تیرباران می کرد. (فوسینی، 1978)

سوءاستفاده از حیوانات در انزوا صورت نمی گیرد بلکه در شبکه ای از روابط خانوادگی آشفته اتفاق می افتد. برای مثال، سوءاستفاده از حیوانات غالباً در خانه هایی یافت می شود که کودک آزاری و خشونت خانگی در آنجا وجود دارد. در یک نظرسنجی ملی از زنانی که به خاطر خشونت خانگی به خانه های امن پناه می برند، 85% زنانی که دارای حیوانات خانگی بودند گزارش دادند که آزار دهندۀ آنها به حیوان خانگیشان نیز صدمه زده و یا آن را مورد تهدید قرار داده است. (1997 F.R. Ascione )کودکانی که در این خانواده های آشفته، شاهد این خشونت ها بوده و یا خودشان قربانی این خشونت ها هستند، بیشتر احتمال دارد که به سراغ حیوان آزاری بروند تا خشونتی را که دیده یا تجربه کرده اند تقلید کنند. مطالعه ای که در سال 1995 انجام شد (1995Ascione,F.R) نشان داد که 32% از قربانیان خشونت های خانگی که دارای حیوان بودند گزارش کرده اند که یک یا تعداد بیشتری از فرزندانشان اقدام به آزار یا کشتن یک حیوان خانگی کرده اند.

مطالعات روان شناسی زیادی نشان می دهند که رابطۀ آشکاری بین خشونت نسبت به حیوانات در کودکی و بزهکاری های بعدی وجود دارد و در بعضی موارد، این اعمال زمینه ساز کودک آزاری بوده اند. بعضی از این گزارش ها به وسیلۀ انجمن های حمایت از حیوانات به این منظور تهیه گردیده اند تا بتوانند مسئولان دولتی را قانع کنند که حیوان آزاری امری جدی است. یکی از تحقیقات این چنینی، مطالعۀ کلرفتوس روی «خشونت نسبت به حیوانات در دورۀ کودکی در میان بزهکاران و غیر بزهکاران» است که با پشتیبانی و حمایت WSPA انجام شد.

مطالعۀ کلرفتوس، علاوه بر آن که رابطۀ قوی میان حیوان آزاری در کودکی و رفتارهای ضد اجتماعی و خشونت های آتی را به اثبات رساند؛ خاطرنشان کرد که محققان، پزشکان بالینی و رهبران جامعه باید نسبت به اهمیت حیوان آزاری در کودکی مراقب و گوش به زنگ باشند. در این مطالعه پیشنهاد می شود که برای رشد و ایجاد رابطه ای خوشایندتر و مهربانانه تر در جامعه بشری، بکوشیم تا ارتباطی مثبت تر بین کودکان و حیوانات ایجاد کنیم.

«کودکانی که عدالت، مهربانی و ترحم نسبت به حیوانات را یادگرفته اند، در روابط خود با دیگران عادل تر، مهربان تر و با ملاحظه تر هستند. پرورش شخصیت در این دورۀ جوانی، نتیجه اش مردان و زنانی خواهد شد که: انسان تر و نسبت به قانون متعهدترهستند و از هر جنبه، شهروندانی با ارزش تر محسوب می شوند.» کنگرۀ ملی انجمن اولیاء و مربیان ایالات متحده سال 1993

برای پرورش شهروندان دلسوز و مهربان، لازم است به دانش آموزان مدارس، همدلی و مهربانی نسبت به سایر موجودات آموخته شود. برای توسعۀ جامعه ای که نسبت به زندگی حس همدلی واحترام دارد، تعلیم و تربیت لازم است زیرا چرخۀ سوءاستفاده را می شکند.

تعدادی از تشکل های مردمی (غیر دولتی) تلاش می کنند سطح آگاهی مردم را دربارۀ ارتباط بین حیوان آزاری وخشونت، بالا ببرند. که از جمله می توان به این موارد اشاره کرد:

ـ  HSUS که: «کمپین اولین اعتصاب»  را به پا کرد؛

ـ انجمن ملی جلوگیری از خشونت نسبت به کودکان (NSPCC) و RSPCA که میزبان کنفرانس «یافتن ارتباط ها» بود؛

ـ و بنیاد تحقیقات و تعلیم و تربیت PETA که کتابچه ای در زمینۀ این ارتباط برای دادیاران، افسران پلیس، دادرس ها  و قاضی ها تهیه کرده است.

4 ـ آموزش انسانی در برنامه های درسی همگانی

آموزش انسانی به چند صورت می تواند انجام شود، از جمله روش های غیر رسمی مانند کمپین های مبارزاتی یا روش های بارزتر و و رسمی تر که در مدارس استفاده می شوند.

موفق ترین راه برای ارتقاء تعلیم و تعلم در مدارس، ایجاد یک برنامۀ منسجم وگسترده به عنوان بخشی از برنامۀ درسی ملی، با ساختاری است که مباحث اجتماعی محیط زیستی و حمایت ازحیوانات را تثبیت کند.

تعلیم و تعلم، نقش اساسی درتأمین آموزش اخلاقی مطلوب، درتبدیل کودکان به بزرگسالانی مسئول و با ملاحظه دارد. با این که بیشتر دولت ها به جنبه های اخلاقی آموزش واقف هستند اما تنها تعداد کمی از آنها از مکانیزم های واقعی برای اطمینان از تحقق این امر، استفاده می کنند.

یکی از با ارزش ترین کارهایی که یک انجمن حمایت از حیوانات می تواند انجام دهد این است که تلاش کند آموزش انسانی جزء لازم برنامه آموزشی مدارس قرار گیرد و سعی کند دولت، مسئولان و معلمان را قانع کند که این آموزش انسانی، برای جامعه حیاتی است.

ایده آل آن است که آموزش انسانی در کلاس درس شامل اکتشاف موضوعات بشری، حیوان و محیط باشد؛ با این هدف که در کودکان احساس مسئولیت شخصی و نگرشی دلسوزانه نسبت به یکدیگر، حیوانات و محیط زیست ایجاد کند. این نوع آموزش، توجه به موضوعات مختلف از جمله موارد زیر را تشویق می کند:

• فکر کردن دربارۀ دیگران، از جمله حیوانات: نیازهایشان، احساسات آنها و قابلیت رنج کشیدنشان
• فکر کردن درباره تأثیر اعمال شما بر دیگران
• فکر کردن درباره دنیا و جایگاه شما در آن

آموزش انسانی به عنوان بخشی از برنامۀ درسی مدارس باید شامل درس هایی از جمله آگاهی از محیط زیست، آموزش شهروندان و حمایت از حیوانات باشد. قسمت مهمی از روند رسمی کردن آموزش انسانی در سیستم آموزش و پرورش، توسعۀ مفاد درسی تلفیقی است که همۀ این حوزه ها را در بر بگیرد. تعهد به آموزش بشر غالباً در انجمن های حمایت از حیوانات، قدرتی بزرگ است و مطالب آموزشی ارزنده و فراوانی در این زمینه قبلاً فراهم شده که می توانند به عنوان مبنای دروس رفاه حیوانات مورد استفاده قرار گیرند.

تا زمانی که آموزش انسانی جای خود را در برنامه های درسی پیدا کند، می توان از درس های دیگری مثل زبان انگلیسی یا علوم برای آشنا کردن کودکان با این مقوله استفاده نمود. به هر حال، بهترین نتیجه در این زمینه وقتی به دست می آید که آموزش انسانی جایگاه خاص خودش را در برنامۀ درسی داشته و از حمایت رسمی برای تربیت معلم و توسعۀ مواد درسی برخوردار باشد.

«چرا رحم و مروت، بخش اصلی برنامه های درسی تعیین شدۀ ما نیست؟ همدردی، ترس، شگفتی، کنجکاوی، ستایش، فروتنی و… این چیزها بنیان هر تمدن واقعی هستند و دیگر حق انحصاری کسی نیستند بلکه متعلق به همه، هر کودک در هر خانه، و هر مدرسه ای می باشند.» یهودی منوهین ( توضیح مترجم: یکی از بزرگترین موسیقیدان های قرن 20)

5 ـ ارائۀ آموزش انسانی

در این قسمت برخی از ابزارهای موجود در آموزش انسانی بر اساس برنامۀ رسمی مدارس و همچنین روش های تربیت معلم، اهمیت تربیت مربی برای حرفه های مربوط به حیوانات و چند شیوۀ تعلیم و تربیت غیررسمی، بیان شده است.

الف ـ ابزارهای آموزش

انجمن های حمایت از حیوانات می توانند ابزارهای خود را به وجود آورند یا از ابزارهای موجود استفاده کنند.

کتاب های مرسوم و قدیمی راهنمای معلمان:

این راهنماها بسیار مفید هستند مخصوصاً اگر کلاسوری باشند و بتوان از روی این اوراق برای بچه ها فتوکپی تهیه کرد.

پوسترهایی برای مدارس: پوسترها می توانند ساده باشند. یک یا چند حیوان را نشان دهند و ارتباط بین چند موضوع را شرح دهند. از این پوسترها می شود در کارهای آموزشی مختلف استفاده کرد مثلاً در جلسات پرسش و پاسخ، در کلاس های زبان و هنر، یا در بازی های آموزشی.

برگه های رنگ آمیزی: رنگ آمیزی نقاشی های ساده برای کودکان خردسال (بین سنین 3 تا 5 سال) مناسب است و می تواند در مدرسه، خانه و یا سایر برنامه های آموزشی غیر رسمی مورد استفاده قرار گیرد.

رقابت در آموزش انسانی: ایجاد رقابت در امر آموزش انسانی یکی از بهترین راه های ترغیب معلمان به معرفی آموزش انسانی در کلاس هایشان و بیدار سازی، ایجاد علاقه و مشارکت شاگردانشان در اصول انسانی است. این رقابت می تواند شامل خیلی چیزها شود از جمله: مقاله نویسی، نامه نویسی، نقاشی، طراحی تی شرت، سرودن شعر و کشیدن کارتون.

نکتۀ اصلی، یافتن اسم های خلاقانه و مبتکرانه برای دسته بندی مسابقات است. معلمان باید تشویق شوند که شاگردان خود را برای شرکت در این رقابت ها متقاعد کنند، شاید با در نظر گرفتن یک جایزه. جوایز اغلب اهدایی هستند. از پوشش خبری هم می توان استفاده کرد؛ به این ترتیب هم پیام حمایت از حیوانات منتشر می شود و هم نام و شهرت سازمان اهدا کننده.

توجه داشته باشید که همۀ کودکان تیزهوش و با استعداد نیستند و ممکن است احساس کنند که جایی در این کارهای خلاقانه ندارند، کار وقتی سخت تر می شود که عاشق حیوانات هم باشند. ممکن است رقابت برای آنها ترسناک باشد. در حالی که آموزش انسانی در اصل برای ارزش هایی مانند همکاری و وابستگی متقابل است، این ترس باعث کاهش رقابت می شود. بعضی از رقابت ها خوب هستند، اما بایستی فعالیت های آموزشی زیادی وجود داشته باشند که کار گروهی و تیمی را تشویق کنند. در صورتی که تکالیف فردی هستند، برای هر کودک باید ارزیابی شخصی انجام شود از جمله بازخورد مثبت.

روش های دیگر

روش های دیگری را هم می توان برگزید مثل بحث های کلاسی، کندوکاو درحیاط مدرسه، دیدار از پناهگاه ها و مزارع،  مطالعۀ متن ها، تحقیق در اینترنت و غیره. تعدادی کتابچۀ راهنما درباره روش های آموزش انسانی وجود دارد که برای مثال می توان Earthkind نوشتۀ دیوید سلبی (1995) را نام برد.

ب ـ تربیت معلم

علاوه بر مهیا ساختن منابع آموزشی مفید، انجمن های حمایت از حیوانات می توانند با استفاده از تیم مجرب آموزشی خود، برای معلمان کارگاه آموزشی برگزار کنند و به توسعۀ «کلوپ های مهربانی به حیوانات» در مدارس کمک کنند.

برای شروع آموزش معلمان راه های زیادی وجود دارد اما پیش از بکارگیری شیوه های جدید، مؤکداً توصیه می شود با سازمان هایی که قبلاً کلاس های آموزش انسانی دایر کرده اند و دپارتمان های آموزشی ملی و محلی در ارتباط باشید.

برای کلاس های تربیت معلم ممکن است منابع مفیدی موجود باشند که بتوان مورد استفاده قرار داد یا با موقعیت های محلی مختلف تطبیقشان داد. اما گاهی اوقات لازم است کار بیشتری انجام دهید مثلاً به معلم های محلی مأموریت دهید تا مطمئن شوند این مطالب، شرایط ملی و موقعیت و مخاطبان را درست مورد هدف قرار داده اند.

پ ـ آموزش برای مشاغل مربوط به حیوانات

به همان اندازه مهم است که سازمان های حمایت از حیوانات، جهت حفظ حیوانات تلاش کنند تا بخش اصلی این آموزش ها برای اشخاصی باشد که با حیوانات سروکار دارند: افرادی مثل کارگران دامداری ها و کشتارگاه ها، نگهبان حیوانات، دامپزشکان و غیره …

تعلیم حمایت از حیوانات برای دامپزشکان به دلیل اهمیت بالقوه ای که در انتشار پیام رفاه حیوانات و ارتقاء نحوۀ طبابت دارند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در بعضی از کشورها، هنوز هم دامپزشکان و متخصصانی فارغ التحصیل می شوند بدون آن که درک درستی از اصول اخلاقی رفتار با حیوانات و رفاه آنها داشته باشند. برای رسیدگی به این موضوع، WSPA مبحث «مفاهیم رفاه حیوانات» را در سال 2000 منتشر کرد.

مفاهیم رفاه حیوانات

WSPA متوجه اهمیت دامپزشکان در بهبود رفاه حیوانات شد و در سال 2000 مبحث «مفاهیم رفاه حیوانات» را منتشر کرد تا مقدمات تدریس رفاه حیوانات در برنامۀ درسی دامپزشکان فراهم شود. وقتی به این ابتکار عمل، پاسخ مثبت داده شد، WSPA دلگرم شد در سال 2003 این برنامه را در دانشگاه بریستول بیشتر توسعه دهد. این مرجع شامل بیش از سی بخش آموزشی بود که عناوین زیادی از رفاه حیوانات را در بر می گرفت. در تعدادی از کشورها، کلاس هایی گذاشته شد تا این مطالب به رؤسای دانشکده ها عرضه گردد و برای هیئت علمی دانشکده های دامپزشکی سخنرانی هایی ترتیب داده شد که همه نتایج مثبتی داشتند.

برخی از این موفقیت ها عبارتند از:

• فیلیپین: پیرو جلساتی که در سالهای 2003 و 2005 بر پا شد یک کمیتۀ تدارکاتی تشکیل یافت که تصمیم گرفت قسمت هایی از درس «مفاهیم رفاه حیوانات» را برگزیده و به موضوعات موجود در برنامۀ درسی دانشکدۀ دامپزشکی بیافزاید.
• اندونزی: پیرو کارگاه ها و جلساتی که در سال 2003 و 2004 بر پا شد، مقرر گردید که بخش های خاصی از درس «مفاهیم رفاه حیوانات» ترجمه شده و به درس های دامپزشکی ضمیمه شود.
• مکزیک: پیرو معرفی «مفاهیم رفاه حیوانات» به سازمان دانشکده های دامپزشکی مکزیک، دانشگاهی تصمیم گرفت تا یک «مرکز عالی» تأسیس کند که منجربه ارتقاء موضوعات رفاه حیوانات در برنامۀ درسی دامپزشکان، در 3 منطقه خواهد شد.
• کلمبیا: گذشته از تصمیم وزارتخانه مبنی بر اجباری کردن درس های رفاه حیوانات در 14 دانشگاه، بعضی از درس ها برگزیده شده و به درس های دامپزشکی اضافه شده اند.
• برزیل: در نتیجۀ بازتاب بسیار مثبتی که کارگاه ها و مطالعات موردی WSPA بدنبال داشته، اکثر دانشگاه ها دنبال این هستند که درس های رفاه حیوانات را به برنامه های درسی دانشکده های دامپزشکی خود بیفزایند.
• آفریقای جنوبی: دانشگاه پرتوریا 90% از محتویات «مفاهیم رفاه حیوانات» را برگزیده و یک دورۀ جداگانۀ رفاه حیوانات در دانشکدۀ دامپزشکی خود ارائه داده است.

ت ـ آموزش انسانی غیررسمی

همان طور که قبلاً گفته شد، آموزش انسانی به کلاس های رسمی درس محدود نمی شود و می تواند به صورت غیر رسمی نیز ارائه گردد.

آموزش انسانی غیررسمی همۀ روش های ارائۀ اطلاعات که  افکار را تحریک می کند و آگاهی به ارمغان می آورد؛ را در بر می گیرد ـ که این دو اجزاء اصلی فرآیند آموزش هستند. افکار عمومی نیروی غیرقابل وصفی دارد و از طرق مختلف می توان آن را تحت کنترل قرار داد از جمله:

• فعالیت های رسانه ای
• مستندها، تبلیغات، اخبار، نمایشنامه ها و مناظرات تلویزیونی و غیره
• ویدیوها، کتاب ها، مجلات و مقالات روزنامه ها
• تی شرت ها
• پوسترها
• اعلامیه و بروشور، بسته های اطلاعاتی
• رویدادهای آگاه کننده مثل نمایشگاه ها، روزهای ملاقات
• تظاهرات
• برچسب زدن بر روی محصولات

«آموزش به کودک که پایش را روی کرم ابریشم نگذارد، به همان اندازه که برای کرم اهمیت دارد، برای بچه هم با ارزش است.»    برادلی میلر

برنامۀ تعلیم بین المللی رفاه حیوانات  (IN  AWE) توسط WSPA

WSPA برای تعلیم رفاه حیوانات یک برنامۀ جهانی به نام «IN  AWE» را پی ریزی کرده است که مخصوص کودکان  5 تا 16 ساله است. «IN  AWE» در نظر دارد مطالب آموزشی موجود را در چهارچوبی عرضه کند که بتواند همان گونه که مورد نیاز است در سیستم آموزشی و مدارس سراسر دنیا به اجرا در آورد.

همچنین هدف برنامۀ «IN AWE» برقراری تماس های مداوم با دولت ها، مؤسسات تربیت معلم، آموزگاران و سایر تشکل های مردمی و سازمان های وابسته است.

برنامۀ «IN AWE» شامل شبکه ای از شرکاء، واحدهای آموزشی که حرفه ای پشتیبانی شده اند و دستورالعمل های لازم برای حمایت درست از معلمان است. پروژه های آزمایشی در سال 2006 در 4 کشور انجام خواهد شد و پس از آن WSPA برآورد خواهد کرد که آیا این برنامه قابل گسترش در مناطق دیگر نیز هست یا خیر.