پناهگاه حیوانات
آیین نامۀ اجرایی پناهگاه حیوانات
یک پناهگاه یا گروه نجات باید :
- توانایی مالی فراهم کردن خدمات و مراقبت‌های لازم از حیوانات تحت سرپرستی اش را داشته باشد.
- تلاش کند تا خود را به استانداردهای بالای مراقبت از حیوانات برساند.
- در زمینه مراقبت از حیوانات، آموزش دیده باشد و از تجربه و اطلاعات لازم برخوردار باشد.
- مسئول، با وجدان، وظیفه شناس و متعهد باشد.
- از حیوانات تحت سرپرستی اش، اطلاعات، سوابق دقیق و به روز تهیه و ثبت کند.
- در چارچوب قوانین شهری، منطقه‌ای و ملی، به راهکارهایی که این قوانین برای مراقبت از حیوانات در نظر گرفته ا‌ند، عمل کند.
- بنیانگذار عادات کاری خوب و ایمن در دستورالعمل‌های رایج مربوط به سلامتی و ایمنی باشد.
- به خدمات دامپزشکی دسترسی داشته باشد و در صورت لزوم بتواند از متخصصان استفاده کند.
- مشوق پشتیبانی و مشارکت مردم باشد.
- برای کمک به حیوانات پا به میدان بگذارد و هدفش ازدیاد نسل و توله کشی و یا خرید و فروش حیوانات نباشد.
- برای جلوگیری از رها کردن حیوانات، پیشگیری از افسردگی و درد و رنج و یا سوءاستفاده از آنها، برنامه هایی داشته باشد.
- دانش و مهارت‌هایش را با دیگران سهیم شود.
- طرح‌هایی را دنبال کند که هدفشان بالا بردن سلامتی، ایمنی، و رفاه حیوانات تحت سرپرستیشان است.
- یک برنامه آموزشی جامع برای کارکنان، داوطلبان، و خانه‌های موقت داشته باشد.
نیازهای کلی:
جهت مراقبت مستمر و قابل قبول از حیواناتی که تحت سرپرستی پناهگاه هستند، رعایت یکسری استانداردها الزامیست. این استانداردها شامل موارد زیر می شود ولی به آنها محدود نمی گردد:
- دستورالعمل پذیرش حیوان؛
- تعیین حداقل فضا برای گونه‌ها و نژاد‌های مختلف؛
- استانداردهای نقشه ساختمان و طراحی تأسیسات به نحوی باشد که با سلامتی و ایمنی حیوان سازگار بوده و استرس حیوان را کاهش دهد، به حیوان اجازه دهد که رفتار‌های طبیعی خود را بروز دهد و برای جلوگیری و کنترل بیماری‌ها کارایی داشته باشد.
- ساختمان قرنطینه (جدا سازی)؛
- استانداردهای مناسب برای پیشگیری از بیماری‌ها و کنترل بیماری‌های عفونی به منظور کاهش انتقال بیماری به حیوانات دیگری که در آنجا نگهداری می شوند، حیوانات منطقه و اطراف، کارکنان و داوطلبان، و به طور کلی جامعه؛
- استانداردهای مناسب برای نگهداری روزانه حیوانات از جمله ورزش، غذا دادن، و آب دادن؛
- استانداردهای مناسب برای ثبت و ضبط همه امور از جمله امور مالی؛
- استانداردهای ارزیابی صلاحیت یک حیوان برای واگذاری و یا تحت مراقبت قرار دادن آن در خارج از پناهگاه؛
- استانداردهای ارزیابی مناسب بودن یک فرد برای مراقبت از حیوانی که تحت سرپرستی پناهگاه است.
- استانداردهای کشتن از روی ترحم یا یوتانایز؛
- استانداردهای از بین بردن جسد.
بهترین شیوۀ اداره و مدیریت پناهگاه:
قسمت پذیرش حیوان باید:
- تمیز، بهداشتی، و مرتب باشد.
- طوری طراحی شده باشد که موقع ورود حیوان جدید، حیوانات ساکن پناهگاه دچار استرس نشوند.
- با بهینه ساختن نحوۀ فعالیت و سعی درکاهش سروصدا، میزان استرس در حیوانات را کاهش دهد.
- روال پذیرش حیوان کتباً نوشته شده باشد و کارکنان و داوطلبان، راحت به آن دسترسی داشته باشند.
پناهگاه از نظافت محل و تأسیسات و حیواناتی که در آن نگهداری می شوند گزارش کتبی روزانه، هفتگی، و فصلی داشته باشد.
ساختمان و تأسیسات به خوبی تعمیر شوند و در شرایط خوبی باشند و این برنامه ادامه داشته باشد و از هر مرحله گزارش کتبی تهیه و نگهداری گردد.
یک راهنمای عملکرد و فعالیت باید در اختیار کارکنان و داوطلبان قرار گیرد که شامل موارد زیر باشد:
- سیاست‌ها و شیوه هایی که با نیازهای این استانداردها مطابقت می کنند یا از آن برترند.
- سیاست‌ها و شیوه هایی که برای کمک و آموزش جامعه در مورد جلوگیری از تولد حیوانات خانگی ناخواسته به روش اخلاقی، سرپرستی مسئولانه و سایر اطلاعات مناسب، مورد نیاز است.
- رعایت ایمنی در نگهداری، مهار کردن، و حمل و نقل حیوانات به نحوی که خطر مجروح شدن حیوانات و انسانها را به حداقل برساند.
- سیاست‌ها و شیوه‌های کار روزانه پناهگاه و نگهداری از حیوانات؛
- جزوه ها و بروشور‌های آموزشی برای کارکنان و داوطلبان؛
- دادن اطلاعات به جامعه درباره خدماتی که این تأسیسات و پناهگاه ارائه می دهد؛
- دادن اطلاعات دربارۀ موارد ایمنی محیط کار و آموختن آنها به کارکنان و داوطلبان، که بعضی از این موارد ایمنی عبارتند از :
- وسایل محافظت کننده شخصی؛
- جعبه کمک‌های اولیه؛
- دودیاب و زنگ خطر آتش سوزی؛
- کپسول اطفای حریق؛
- تلفن‌های ضروری؛
- لیست نیازهای ایمنی ضروری؛
- نحوه درست و ایمن نگهداری از حیوانات و چگونگی استفاده از تجهیزات پناهگاه به همه آموزش داده شود.
- روال تعمیرات، کنترل و نگهداری، هم برای حیوانات و هم برای انسانها ایمن و خالی از خطر باشد.
- همه تجهیزات پناهگاه در دسترس و در شرایط خوب باشند.
- هر پناهگاه محلی را برای استراحت، خوردن و آشامیدن کارکنان و داوطلبان اختصاص دهد و چنین کارهایی فقط و مطلقاً باید در آن محل انجام شود.
- هر پناهگاه طرحی برای خروج و برون رفت اضطراری از این کار داشته باشد تا در صورت بروز مشکلات اقتصادی، داوطلبان نامناسب، شیوع بیماری، و غیره، از جمله نگهداری از حیوانات بتواند کارش را متوقف کند.
تملک حیوان باید:
- قانونی و اخلاقی باشد.
- از طرف سرپرست و یا پناهگاه یا گروه نجات دیگری به پناهگاه واگذار شود و یا بی‌سرپرست و خیابانی باشد.
- به منظور ازدیاد نسل نباشد.
- به منظور فروش مجدد نباشد.
آموزش:
- حداقل یک نفر در تأسیسات به اصول کار آشنایی داشته باشد.
- هر پناهگاه باید آموزش لازم را برای کارکنان و داوطلبان خود فراهم کند که شامل موارد زیر است :
- چگونگی نگهداری و مراقبت امن و محتاطانه از کلیه حیواناتی که در آن پناهگاه زندگی می کنند.
- آموزش روند پذیرش حیوان؛
- نحوۀ گزارش نویسی و ثبت؛
- شرایط گزارش نویسی و ثبت؛
- امنیت زیستی و شیوه تمیز کردن محیط و زمان آن؛
- از زمان پذیرفته شدن در پناهگاه تا زمان ترک آنجا، شرایط هر حیوان ثبت شود. این اطلاعات باید شامل موارد زیر باشد:
- نام، آدرس، شماره تلفن، و اطلاعات دیگر آورنده؛
- تاریخ و جایی که حیوان در آنجا پیدا شده ( اگر به کسی تعلق ندارد )؛
- توصیف کامل حیوان مثل گونه، نژاد، رنگ، اندازه، جنسیت، وزن، و غیره؛
- ذکر هر چیز مشخص کننده هویت مثل تتو، قلاده و تگ، میکروچیپ، یا ذکر این که علامت مشخص کننده ای ندارد.
- هرگونه تاریخچه‌ای ازوقایعی که پشت سر گذرانده، زخم‌ها و جراحت‌ها، خلق و خو، موارد گاز گرفتن آدم‌ها، اطلاعات پزشکی؛
- علامتی که در پناهگاه برای تعیین هویت به حیوان داده شده مثل میکروچیپ، تتو، و یا قلاده و تگ؛
- تاریخچه سلامتی و پزشکی در طول اقامت در پناهگاه، جراحی، آزمایش‌های انجام شده، بیماری‌ها، واکسن‌ها، نتیجه سنجش خلق و خو و غیره؛
- عاقبت نهایی: به صاحبش برگردانده شد، واگذار شد، به خانه موقت رفت، مرد، خوابانده شد، و غیره؛
- هر پناهگاه تاریخچه‌ای از حیوانات تحت مراقبتش داشته باشد.
- هر پناهگاه گزارش فعالیت‌هایش را در طی سال ثبت کند از جمله:
- گزارش سالانه از تعداد حیواناتی که پذیرش کرده و یا نجات داده؛
- گزارش سالانه از تعداد حیوان هایی که واگذار کرده.
حمل و نقل حیوانات:
- قفس، تریلر، و وسیله نقلیه حتماً طوری طراحی شده باشند که حرکت را محدود کنند تا حیوانات صدمه نبینند.
- کف آنها پوششی داشته باشد که به هنگام حمل و نقل، حیوانات لیز نخورند.
- تهویه هوا به خوبی صورت بگیرد و زمان سفر‌ها طوری باشد که استرس کمتری به حیوان وارد شود.
- ظرف آب و غذا و یا هر چیز آزادی از داخل آن برداشته شود و یا به خوبی بسته و بی‌حرکت شود.
- همه وسائل سفر از نوعی باشند که به آسانی بشود آنها را تمیز و ضد عفونی کرد.
- برای جلوگیری از خطر درجه حرارت بالا، حیوانات نباید در داخل وسیله نقلیه تنها گذاشته شوند.
غذا دادن:
- به حیوانات غذائی داده شود که با گونه، سن، و شرایط روحی و جسمیشان تناسب داشته باشد.
- همیشه آب تازه در دسترسشان باشد.
- غذا در شرایط بهداشتی تهیه و نگهداری شود و غذاهای فاسد شدنی با ذکر تاریخ در یخچال نگهداری شوند.
مراقبت پزشکی:
- پناهگاه درخصوص مراقبت پزشکی همه حیوانات بایستی یک ارتباط مستند دامپزشکی ـ مشتری ـ بیمار داشته باشد. یک یا تعداد بیشتری دامپزشک باید خدمات دامپزشکی پناهگاه را به عهده داشته باشند.
- همه فعالیت‌های دامپزشکی بر اساس قوانین و مقررات سازمان دامپزشکی و طب دامپزشکی باشند.
- تجهیزات مناسب پزشکی مثل مواد ضد عفونی کننده، مواد شوینده و تمیز کننده، و وسایل از حرکت بازداشتن حیوان فراهم باشند.
- اگر دارویی توسط دامپزشک تجویز می شود و کارکنان می بایستی دارو را به مصرف حیوان برسانند، دامپزشک باید جزئیات کامل اسم دارو، میزان مصرف، نحوه استفاده، مدت استفاده، و طرز درست نگهداری از آن را کتباً بنویسد و در اختیار مسئول این کار قرار دهد.
- دسترسی به خدمات آسیب شناسی، جراحی، تشخیصی و … در محله مقدور باشد.
کنترل و پیشگیری از بیماری‌های عفونی:
در این زمینه باید مقرراتی از طرف دامپزشک پناهگاه برای جلوگیری از سرایت بیماری‌ها از حیوان به انسان و از حیوان به حیوان و نهایتا به جامعه در نظر گرفته شود.
برای پیشگیری از سرایت بیماری حیوان به انسان باید:
- لباس‌ها تمیز باشند و به وقت ضرورت عوض شوند. ترجیحاً پوشیدن روپوش و یا لباس کار یکسره توصیه می شود.
- کفش‌ها و چکمه‌ها تمیز بوده، آغشته به مدفوع و سایر مواد آلوده داخل قفس نباشند.
- در جریان کارهایی که در آنها احتمال سرایت بیماری هست، از دستکش‌های یکبار مصرف و ماسک جراحی استفاده شود.
- دستشویی در دسترس باشد و در آن حتماً از صابون مایع و حوله کاغذی استفاده شود. (یا سیستم خشک کننده با باد)
- خوردن و آشامیدن محدود به جای خاصی باشد که حیوانات اجازه داخل شدن به آنجا را نداشته باشند.
- اطلاعاتی در زمینه بیماری‌های عفونی قابل انتقال از حیوان به انسان و همچنین سایر بیماری‌های عفونی در اختیار کارکنان ناظر گذاشته شود.
- همه کارکنان و داوطلبان قبل از شروع به کار در پناهگاه با خطرات این بیماری‌ها آشنا شوند و توصیه می شود واکسن کزاز و هاری بزنند.
- برای هر یک از موارد زیر باید یخچال جداگانه‌ای در نظر گرفته شود: غذای حیوان، نمونه‌های آزمایشگاهی، غذای انسان.
پیشگیری از سرایت بیماری حیوان به حیوان:
- تماس حیوان با مدفوع و مواد غذایی دور ریخته شده، به حداقل برسد.
- با داشتن یک برنامه منظم برای ضد عفونی قفس‌ها و لانه‌ها باید آنها را تمیز نگه داشت.
- جایگاه‌ها و قفس‌های داخلی از تهویه مناسبی برخوردار باشند.
- حیواناتی که بیماری مسری آنها محرز شده و یا مشکوک به آن هستند در محلی جداگانه و دور از سایر حیوانات نگهداری شوند.
- حیواناتی که تاریخچۀ سلامتیشان معلوم نیست، تا به طور قطع مشخص نشده سالم هستند، قرنطینه شوند.
- آزمایش انگل‌های بیرونی گرفته شود.
- در بدو ورود حیوانات حداقل سه بار انگل زدایی شوند – دو هفته در میان و با داروی موثری برای کرم حلقوی و کرم کدو؛
- دامپزشک پناهگاه یک برنامه واکسیناسیون ویژه برای حیوانات با نیازهای خاص قبل از رفتن به میان سایرین در نظر بگیرد.
- کاسه‌ها و ظرف‌های غذا، تجهیزات پزشکی، حوله‌ها و ملافه‌های استفاده شده، دستکش‌ها و … همه روزانه تمیز / جایگزین بشوند و قبل از استفاده ضد عفونی شوند.
- غذای حیوانات در محیطی تمیز تهیه شود تا از آلودگی‌های میکروبی به دور باشد. مواد غذائی در ظروف دربسته و در محلی دور از دسترس جوندگانی مثل موش، آفات و حشرات، نگهداری شوند.
حفاظت از سلامت جامعه:
- همۀ فضولات و زباله‌های پناهگاه در کیسه‌های سر بسته، در محلی که قابل دسترسی برای حیوانات نباشد نگهداری و در زمان مناسب از پناهگاه خارج شوند.
- حیوانات صاحب داری که ورودشان به پناهگاه باعث استرس بقیۀ حیوانات می شود، نباید وارد محوطه نگهداری شوند.
- جهت حفظ سلامتی انسانها و حیوانات، برای سمپاشی علیه جوندگان و حشرات برنامه ریزی شود.
- زباله‌ها طبق مقررات دولتی از بین برده شوند.
شرایط مسکن:
نیازهای کلی:
نیازهای کلی برای قفس‌ها، لانه‌ها، آغل‌ها، اصطبل‌ها، و سایر قسمت‌هایی که حیوانات در آنها نگهداری می‌‌شوند و زندانی هستند عبارتند از :
- اندازه‌اشان برای حیوان مناسب باشد، حیوان را از آسیب‌ها و صدمات، سوء استفاده، و مزاحمت در امان نگه دارند، و با وسایل متناسب با سن و گونه آن حیوان تجهیز شده باشند و جلوی حیوانات مهاجم و شکارگر را بگیرند.
- باید بسیار محکم و از جنسی باشند که تمیز و ضد عفونی کردن آن آسان بوده و مجهز به فاضلاب هم باشند.
- در شرایط خوبی باشند.
- قابل فرار نباشند.
- حیوان را از گزند آفتاب، باد، باران، برف، یا سرما و گرمای زیاد محفوظ نگه دارند.
- جای کافی برای تحرک راحت، دراز کشیدن، و نشستن داشته باشند. مگر آنکه به دلایل پزشکی بخواهیم حرکات حیوان را محدود کنیم.
- ظرف مناسبی برای آب کافی در آنها تعبیه شده باشد.
قفس‌های داخلی:
- تمیز و ضد عفونی شده باشند.
- در محلی قرار داده شوند که ساکت بوده و کمترین تحریک بصری را داشته باشند تا استرس کمتری در حیوان ایجاد شود.
- قابلیت پنهان شدن از چشم‌های مردم و حیوانات تهدید کننده و دشمن را داشته باشند.
- از نور طبیعی بهره مند باشند و یا ترکیبی از نور طبیعی و مصنوعی که به طور معقولانه‌ای در طی روز و متناسب با فصل و گونه حیوان مورد استفاده قرار گیرند.
- طوری ساخته شده باشند که جلوی انتشار بیماری‌ها را بگیرند.
- تهویه و گردش هوا در آنها درست انجام شود.
- همیشه آب تازه در آنها فراهم باشد.
- زیرانداز از جنسی باشد که بتوان به راحتی آن را تمیز یا تعویض نمود.
لانه‌ها و قفس‌های بیرونی:
- باید امکان ورزش، توانبخشی رفتاری، سازگاری با آب و هوا را فراهم نمایند.
- سیستم ورودی دو دره داشته باشند.
- همه جای آنها کاملا قابل رویت باشد تا کارکنان در معرض خطر قرار نگیرند.
- سقفی برای حفاظت در مقابل آب و هوا داشته باشند.
- هم برای حیوانات و هم برای انسانها، ایمن و خالی از خطر باشند.
- آب تازه در آنها فراهم باشد.
- محلی برای پنهان شدن حیوان از چشم انسانها داشته باشند.
نگهداری موقت:
قبل از رفتن حیوان به خانه موقت، آیین نامه کتبی و معیار‌های قضاوت در مورد این که حیوان از نظر سلامتی و خلق و خو مناسب واگذاری به خانه موقت هست یا خیر؛ مورد توجه قرار گیرند.
واگذاری:
قبل از آن که حیوانی پناهگاه را ترک کند و به خانواده‌ای که سرپرستیش را پذیرفته ا‌ند ملحق شود، باید دارای شرایط زیر باشد :
طبق آیین نامه کتبی و معیار‌های قضاوت از نظر سلامتی و خلق و خو، مناسب واگذاری باشد.
- به یک علامت قابل پیگیری و دائمی مثل تتو یا میکروچیپ مجهز شده باشد. در مورد گونه‌هایی که این نوع علامت گذاری برای آنها مناسب نیست از شیوه‌های دیگر استفاده شود.
- حیوان باید عقیم شده باشد.
- واکسن‌های لازم را گرفته باشد.
- میزان توانایی سرپرست در مراقبت از حیوانات سنجیده شود. بویژه تواناییش در مورد پذیرش حیوان جدید؛
- سنجش مناسب بودن یک حیوان خاص برای یک سرپرست خاص؛
- حیوانی که برای جامعه یا حیوانات دیگر خطرناک باشد، نباید واگذار شود.
- رها کردن یک حیوان اهلی، از هر گونه‌ای که باشد، در طبیعت وحشی و یا محیط بدون مراقب و تنها، غیرقابل قبول است.
کشتن از روی ترحم:
- کشتن از روی ترحم زمانی لازم است که با صلاحدید دامپزشک هیچ راه دیگری برای پایان دادن به رنج حیوان وجود نداشته باشد، یا وقتی حیوان به علت بیماری، صدمه، و خلق و خو قابل واگذاری نباشد، و یا شرایط زندگی خوبی نداشته باشد.
- روش کشتن از روی ترحم باید به روش انسانی و بر اساس قوانین باشد.
- انجام این کار از طریق تزریق آمپول مرگ آور سدیم پنتو باربیتال توصیه می‌‌شود. سایر روش‌ها قابل قبول نیست.
- تزریق آمپول کشنده باید توسط دامپزشک انجام شود.
